مطالعات امکان سنجی و طرح توجیهی
طرح توجیهی فنی- اقتصادی (امکان سنجی) معمولاً به بانک ها و سرمایه گذاران جهت تامین مالی طرحهای سرمایه‌گذاری ارائه میشود تا بر اساس برنامه زمان‌بندی و منابع مورد نیاز و همچنین با بررسی درآمدها و شرایط بازگشت سرمایه، سرمایه‌گذار یا بانک را متقاعد سازد که در پروژه سودآوری مشارکت میکند. بررسي توجيه‌پذيري هر طرح سرمايه‌گذاري در سه بخش مطالعات بازار، مطالعات فني و مطالعات مالي صورت مي‌پذيرد.
معمولاً در این‌گونه مطالعات به موضوعاتي چون وضعیت بازار، مشخصات محصول، ظرفيت توليد، ماشین‌آلات لازم، ميزان سرمايه‌گذاري و سودآوری طرح پرداخته مي‌شود.
خدمات شرکت سامان صنعت مبتکر در این حوزه عبارتند از:
- مطالعات فرصت Opportunity Study
- مطالعات مقدماتی طرح توجیهی(امکان سنجی( Pre-Feasibility Study
- مطالعات طرح توجیهی(امکان سنجی Feasibility Study)
- مطالعات طرح توجیهی فنی (امکان سنجی فنیTechnical Study)
طرح های توجیهی(امکان سنجی) تهیه شده در شرکت سامان صنعت مبتکر بر اساس استاندارد UNIDO بوده و با نرم افزار Comfar III و در صورت لزوم به زبان انگلیسی تدوین می گردد و شرکت تعهد دفاع از طرح های توجیهی ارایه شده در مجاری اداری و قانونی را نیز، در صورت تقاضای مشتری، عهده دار می باشد.
امكان‌سنجي
قبل از هرگونه سرمایه گذاری، اجرای پروژه و یا هر فعالیت اقتصادی دیگر، انجام مطالعات طرح توجیهی (امکان سنجی) یا FS لازم است. FS امکان سنجی یک ایده را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و به این سوال مهم که "آیا ما باید پروژه پیشنهادی را اجرا نماییم یا خیر؟" پاسخ میدهد. همه فعالیتهایی که در راستای FS انجام میگیرد، برای پاسخ دادن به این سوال است.
مطالعات طرح توجیهی (امکان سنجی) میتواند به دلایل مختلفی مورد استفاده قرار گیرد اما دلیل اصلی آن بررسی امکان اجرای طرح تجاری پیشنهادی است. سرمایه گذارانی که ایده های تجاری و یا هر ایده ی دیگری را که برای سرمایه گذاری در ذهن دارند، قبل از هر گونه اقدام در مورد پیاده سازی آن ایده، می بایست شروع به مطالعات مناسبی درباره امکانسنجی آن طرح بنمایند. این کار قطعاً باعث صرفه جویی در زمان و هزینه میگردد.
یک کسب و کار اقتصادی زمانی توجیه پذیر و مورد تأیید است که به اندازه کافی (بسته به سرمایه و خود سرمایه گذار) جریان نقدی و سود ایجاد کند و با خطراتی که در پیش دارد مقابله نماید. علاوه بر این ویژگیها، پایداری طرح نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. امکانپذیری یک طرح تجاری باید در طولانی مدت نیز برقرار باشد. البته نباید از این مسئله نیز غافل شد که برخی از طرحها علاوه بر این ویژگیها، باید سایر اهداف سرمایه گذاران (غیر از سوددهی و پایداری در آن) نظیر اشتغالزایی را نیز برآورده سازد. طرح تجاری ممکن است یک کسب و کار نوپا و جدید یا یک کسب و کار موجود(که میخواهیم تکنولوژی ویا تجهیزات آن را خریداری نماییم)، توسعه یک کسب و کار موجود و یا حتی ایجاد یک سازمان جدید برای کسب و کار موجود باشد.
ارزیابی گزینه ها
یک مطالعه امکان سنجی (طرح توجیهی) تنها زمانی میتواند شروع گردد که سرمایه گذاران ایده های کسب و کارشان (سناریوها) برای سرمایه گذاری را مطرح نماید. البته این نکته را نیز باید یادآور شد که در برخی از موارد سرمایه گذاران با اعتماد به تجربه های شرکت ها و مشاوران امکان سنجی، از ایده های آنان استفاده مینمایند. بعد از مطرح شدن این ایده ها، مطالعه امکانسنجی به سرمایه گذاران کمک مینماید تا بتوانند به این ایده ها که گاه پراکنده اند، قالب و شکل منظمی بدهند. سپس با استفاده از یکسری مطالعات به درک عمیقی از ایده هایش برسد. معمولاً تعداد ایده های کسب و کار با توجه به شرایط موجود به سرعت کاهش می یابند (دامنه گزینه ها محدودتر میشود).
در فرآیند امکانسنجی شما ممکن است راه های مختلفی را برای تشکیل کسب و کار و بدست آوردن بازار برای محصولتان را بررسی کنید. به زبان ساده، این کار کاملاً شبیه به یک سفر اکتشافی است و در سفرهای اکتشافی شما ممکن است راه های مختلفی را قبل از رسیدن به مقصد مورد نظرتان امتحان نمایید. به واسطه اینکه مطالعات اولیه نتیجه منفی داده است نمیتوان نتیجه گرفت که آن ایده مناسب نیست. اما به هر حال گاهی اوقات نیز میتواند آن ایرادها و محدودیت هایی که به آن ایده گرفته شده است، درست باشد.
پیش مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی)
یک پیش مطالعه میتواند در ترتیب دادن به سناریوهای مرتبط به هم انجام شود. این پیش مطالعه قبل از مطالعه کامل امکانسنجی (طرح توجیهی) میتواند انجام گیرد. اگر این پیش مطالعه منجر به حذف سریع یک سری از سناریوها گردد، در واقع شما موفق به صرفه جویی در زمان و هزینه خود شده اید و اگر این پیش مطالعه منجر به حذف سناریوها نشود، شما حداقل توانسته اید که مشکلات بنیادین و اساسی را در مورد آن ایده مورد بررسی قرار دهید و ابهامات آن را قبل از مطالعه کامل برطرف سازید. مشاور میتواند در این پیش مطالعه به شما یاری برساند اما کاملا ً توجه کنید که این امر سبب نمیشود که سرمایه گذار این پیش مطالعه را به مشاور واگذار نماید. سرمایه گذار باید در جریان مطالعات امکانسنجی قرار داشته باشد. زیرا این مطالعات فرصتی برای شماست تا به صورت کامل با مشکلات اصلی و بنیادین کسب و کارها و توسعه آنها آشنا شده و راه های عبور از این موانع را بدانید.
تخمین بازار
تخمین بازار میتواند به منظور بررسی قابلیت ایده مربوطه در حوزه بازار صورت گیرد. این دسته از مطالعات به شما کمک میکند تا فرصتهای موجود در بخشهای مختلف بازار را شناسایی نمایید. اگر هیچگونه فرصتی در بازار موجود نباشد، شاید دیگر انجام مطالعات امکانسنجی لزومی نداشته باشد. اگر فرصت هایی در بازار شناسایی شود، مطالعات تخمین بازار به مطالعات امکانسنجی در جهت دهی مطالعه سناریوها کمک می نماید. مطالعات تخمین بازار مبنای اطلاعات بسیار خوبی برای مطالعات امکان سنجی(بخش مطالعه بازار) است.
نتایج
نتایج مطالعات امکان سنجی(طرح توجیهی) باید شامل بررسی سناریوهای مختلف ، نقاط ضعف و قوت و نیز دلایلی که در هر بخش بر آنها تکیه داشتند، باشد. صاحبان پروژه باید به مطالعه این نتایج پرداخته و آنها را به چالش بکشانند. در این مرحله باید بسیار محتاط بود.
انتظار نداشته باشید که در نتیجه یک مطالعه امکانسنجی(طرح توجیهی)، یک گزینه را به عنوان بهترین سناریو مطرح نمایید و باقی گزینه ها حذف گردند. همواره یک گزینه از همه ابعاد بر دیگر گزینه ها نمی تواند برتری یابد. بنابراین هیچ طرحی به صورت کاملاً منفی یا کاملاً مثبت نیست. معمولاً موانع عمده است که منجر به حذف کلی یک طرح میشود و به ندرت نیز اتفاق می افتد که بک طرح نتیجه ای کاملاً مثبت داشته باشد. این مطالعه به شما کمک می نماید تا همه طرحها را با تمام فرصتها و تهدیداتی که دارند، ببینید و سپس اقدام به انتخاب یک طرح نمایید.
دقت نمایید که این هدف مطالعه امکانسنجی و یا وظیفه مشاور نیست که تصمیم بگیرد که کدام طرح باید انجام شود یا نشود. این مسئولیت صاحب پروژه است که با استفاده از اطلاعاتی که از نتایج مطالعات امکانسنجی و مشاوران امکانسنجی کسب کرده است، در مورد انتخاب ایده مناسب تصمیم گیری نماید.
تصمیم نهایی
تصمیم نهایی، بحرانی ترین و حساسترین مرحله در توسعه کسب و کار است. این مرحله از این لحاظ حساس است که سرمایه گذار هنگامی که از این مرحله عبور نمود، دیگر راه برگشتی ندارد. هنگامی که شما تصمیم به انجام یک سناریو میگیرید و اقدام به پیاده سازی آن سناریو میکنید، دیگر راه برگشتی ندارید زیرا دیگر هزینه و زمانتان را درگیر این سناریو نموده اید و این دو (زمان و هزینه) اصلیترین و احتمالاً تنها سرمایه هایی هستند که در اختیار دارید. به همین دلیل است که این تصمیم بحرانی ترین و مهمترین گام شما در یک فعالیت تجاری است. اگر در این مرحله کوچکترین سهل انگاری صورت گیرد، اغلب جبرانش یا با هزینه های گزافی همراه خواهد بود و یا به هیچ عنوان امکانپذیر نیست. اما اگر از این مرحله با موفقیت عبور نماییم کمتر نگران ادامه کار خواهیم بود زیرا اطلاعات کاملی از فرصتها و تهدیدهای کسب و کارمان داریم. این مسئله اهمیت فراوان مطالعات امکان سنجی را نشان میدهد.
FS و BP
یک مطالعه امکانسنجی-طرح توجیهی-(FS) با طرح کسب و کار (BP) تفاوت فراوانی دارد. این دو مبحث نقشهای کاملاً متفاوتی را ایفا میکنند که اکثرا افراد تفاوت نقشهای این دو را در نظر نمیگیرند. مطالعات امکانسنجی به کار بررسی( کاملاً شبیه به سفر اکتشافی است) سناریوها میپردازد. این مطالعات در پی یافتن پاسخ این سوال هستند که " آیا این فعالیت تجاری توجیه پذیر است ؟". این در حالی است که طرحهای کسب و کار به کار برنامه ریزی میپردازند. یک طرح کسب و کار اقداماتی را در چارچوب تبدیل کردن ایده های تجاری به فعالیتهای تجاری تعریف مینماید.
مطالعات امکانسنجی (طرح توجیهی) به مطالعه و تجزیه و تحلیل تعدادی گزینه و روش رسیدن به کسب و کار موفق میپردازد. مطالعه امکان سنجی کمک مینماید تا دامنه انتخاب بهترین کسب و کار از بین سناریوها دقیقتر (کوچکتر) شود. نتایج حاصل از مطالعات امکان سنجی و تصمیمات حاصل از آن پایه ای برای یک طرح کسب و کار است.
مطالعه امکانسنجی قبل از طرح کسب و کار انجام میشود. پس از اینکه یک طرح تجاری امکانپذیری اش مشخص گردید، یک طرح کسب و کار آماده مینمایند. در واقع پس از این که مشخص میگردد یک طرح امکانپذیر است، یک طرح کسب و کار آماده می نمایند تا یک "نقشه راه" از چگونگی ایجاد و توسعه کسب و کار را فراهم میکنند. طرح کسب و کار در واقع یک "برنامه اجرا" برای پیاده سازی پروژه ارائه مینماید.
دلایلی برای انجام مطالعه امکانسنجی
تا به اینجا بارها و بارها دلایلی روشن و منطقی برای انجام مطالعات امکانسنجی را مطرح نمودیم. برخی از دلایل دیگر که لزوم این کار را مطرح مینماید، عبارت است از:
+ تمرکز بر پروژه و شکل دهی اجمالی به گزینه ها
+ محدود کردن گزینه های کسب و کاV
+شناسایی فرصتهای جدید سرمایه گذاری در طول فرآیند بررسی
+ شناسایی دلایلی برای اجرا ننمودن طرح
+ جمع آوری اطلاعات کافی و موثق برای اتخاذ تصمیم
+ ارائه مدارکی که مطالعات فعالیت تجاری در آن مسیر انجام گردیده است
+تأمین امنیت کمکهای مالی که از مؤسسات وام دهنده و سایر منابع مالی تهیه مینماییم
+ کمک به جذب سرمایه گذاری در سهام
مطالعات امکان سنجی یک گام بسیار حساس و حیاتی در فرآیند برآورد کسب و کار است. اگر این گام به درستی طی گردد، ممکن است شما بهترین سرمایه گذاری ممکن را انجام داده باشید.